مقایسه‌ی دقیق بین ایمنی سلولی در مقابل ایمنی هومورال

سیستم ایمنی انسان برای محافظت در بدن برابر عوامل فیزیکی، شیمیایی و سلولی و حمله‌ی پاتوژن‌ها و هر چیزی که بدن را تهدید می‌کند، توسعه یافته است. در این مقاله اطلاعاتی در رابطه با پاسخ ایمنی، با تمرکز اصلی بر تفاوت بین ایمنی سلولی و ایمنی هومورال ارائه شده است.
کمپلکس سازگاری بافتی یک نشانگر خاص بوده که بر روی غشای سلولی در بدن انسان چسپیده است، این نشانگر نشان می‌دهد که سلول متعلق به بدن می‌باشد. این نشانگرها به شناسایی پاتوژن‌ها و یا مهاجمان خارجی توسط سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
بدن ما به صورت مداوم در برابر حمله‌ی پاتوژن‌ها و یا عوامل ایجاد کننده‌ی بیماری قرار دارند. پوست و غشاهای مخاطی به عنوان اولین خط دفاعی بدن به خدمت گرفته شده، در حالی‌که فاگوسیت‌ها، ماکروفاژها، لنفوسیت‌های غیر فاگوسیتوز، پروتئین‌های مکمل، شیموکنین‌ها و غیره از موانع فیزیکی مانند پوست و یا غشاهای مخاطی عبور می‌کنند، وارد عمل می‌شوند. با این‌حال، این‌ها مسئول واکنش‌های عمومی بدن به عفونت‌ها بوده و بخشی از دفاع غیر اختصاصی سیستم ایمنی به شمار می‌روند. سیستم ایمنی اختصاصی سومین خط دفاعی بدن بوده که به مقابله با عفونت‌ها و تهدیدهایی که نمی‌تواند توسط سیستم ایمنی ذاتی کنترل شود، می‌پردازد. تنها مهره داران دارای پاسخ‌های ایمنی اختصاصی هستند، که این پاسخ‌ها، یک نوع پاسخ هدفمند در برابر پاتوژن‌های خاص می‌باشند.
سیستم ایمنی اختصاصی پاسخ هدفمند در برابر پاتوژن‌ها را تسهیل می‌بخشد. در مجموع، سیستم ایمنی ذاتی و ایمنی اکتسابی مسئول پاسخ‌های ایمنی هستند که باعث حفاظت بدن در برابر سلول‌های خطرناک مانند سلول‌های سرطانی، آلرژن‌ها، اجسام خارجی، پاتوژن‌هایی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و پارازیت‌ها و غیره می‌گردند. سیستم ایمنی اکتسابی شامل پاسخ‌های ایمنی به نام ایمنی سلولی و ایمنی هومورال بوده که آنتی ژن‌های خاص را شناسایی می‌کنند. اصطلاح آنتی ژن از اصطلاح تولید کننده‌ی آنتی بادی گرفته شده که پاسخ ایمنی بدن را تحریک کرده و یا منجر به تولید آنتی بادی‌هایی توسط سیستم ایمنی می‌گردند. یک ویژگی جالب ایمنی اکتسابی این است که بعد از خنثی سازی مهاجمان خارجی یا پاتوژن‌ها، تعداد کمی سلول B و یا سلول T به عنوان سلول‌های خاطره در بدن باقی می‌مانند. در صورتی‌که همان پاتوژن در آینده به بدن حمله کند، این سلول‌های خاطره می‌توانند پاتوژن را تشخیص داده و به مقابله با آن‌ها بپردازند.
ایمنی سلولی در مقابل ایمنی هومورال
به منظور درک تفاوت بین این دو نوع ایمنی، ما نیازمند درک عملکرد و ماهیت سلول‌های B و T که بخش جدایی ناپذیر سیستم ایمنی اکتسابی هستند، می‌باشیم. سلول‌های T و همچنین سلول‌های B لنفوسیت هستند که به نوبه‌ی خود نوعی از لکوسیت یعنی سلول‌های سفید خون می‌باشند. این‌ها سلول‌هایی اختصاصی هستند که در حضور آنتی ژن تحریک می‌شوند. این سلول‌ها جهت ارائه‌ی پاسخ هدفمند در برابر عوامل ایجاد کننده‌ی بیماری ضروری هستند. ایمنی هومورال اشاره به نوعی از پاسخ ایمنی داشته که شامل استفاده از آنتی بادی‌های تولید شده توسط سلول‌های B برای حمله به مهاجمان خارجی می‌باشند. بنابراین، این نوع از پاسخ ایمنی اشاره به ایمنی به واسطه ی آنتی بادی دارد.
استفاده از اصطلاح هومورال نیز به واسطه‌ی این واقعیت می‌باشد که آنتی بادی‌هایی که به آنتی ژن متصل هستند و باعث تحریک واکنش می‌شوند، در مایعات بدن مانند خون و لنف حل شده‌اند. از سوی دیگر، ایمنی سلولی شامل تخریب سلول‌هایی بوده که توسط موتاسیون آسیب دیده‌اند و یا توسط ویروس‌ها با کمک سلول‌های T کمکی و سلول‌های T سیتوکسیک آلوده شده اند. سلول‌های T به سطح دیگر سلول‌های ارائه دهنده‌ی آنتی ژن متصل شده و از این‌رو باعث ایجاد واکنش می‌شوند. انواع دیگر سلول‌های T که وجود دارند که شامل سلول‌های کشنده‌ی طبیعی، سلول‌های T نظارتی و غیره می‌باشد.
سلول‌های T و ایمنی سلولی
سلول‌های T که در مغز استخوان تولید می‌شوند و در تیموس بالغ می‌گردند، نقش حیاتی در پاسخ ایمنی ایفاء می‌کنند، چون آن‌ها به سلول‌هایی که توسط پاتوژن‌ها آلوده شده‌اند، و یا سلول‌هایی که به واسطه‌ی تقسیم سلولی کنترل نشده و غیر طبیعی سرطانی شده اند، حمله می‌کنند. هنگامی‌که سیستم ایمنی عامل تهدید کننده‌ی سلامت بدن را شناسایی کرد، سلول‌های ایمنی اختصاصی به نام ماکروفاژها، گرانولوسیت‌ها و سلول‌های دندریتی به پاتوژن‌ها پاسخ می‌دهند. ماکروفاژها بخش‌هایی از نشانگرهای سلولی پاتوژن‌ها و مهاجمان را حفظ کرده و آن‌ها را بر روی سطح غشای خودشان نشان می‌دهند. این فرایند نمایش آنتی ژن نامیده می‌شود. ماکروفاژها نیز به فعال شدن بقیه‌ی سیستم ایمنی توسط حرکت به سمت نزدیک‌ترین گره لنفاوی کمک می‌کنند که آن ها قطعه ای از آنتی ژن پاتوژن را ارائه می‌دهند.
سلول‌های T هنگامی‌که گیرنده‌ی سلول T کمکی آنتی ژن را شناسایی کرد و به آن متصل شد، فعال می‌گردد. هنگامی‌که این سلول‌ها فعال شدند، سلول‌های T کمکی تقسیم شده و سایتوکین‌ها یا مولکول پروتئین تک سلولی تولید می‌کند. سایتوکین‌ها به فعال شدن سلول‌های T و B کمک می‌کنند. آن‌ها فعالیت فاگوسیتوزی را افزایش داده و باعث تکثیر و تمایز یابی سلول T و افزایش ترشح سایتوکین می‌گردند. آن‌ها به تخریب سلول‌های آلوده‌ی بدن نیز کمک کرده و باعث خروج آن‌ها از طریق غشاها و تخریب این سلول‌ها می‌گردند. گیرنده‌های مولکولی بر روی سطح سلول‌های T می‌توانند آنتی ژن‌های پروتئینی را تشخیص دهند. تفاوت اصلی بین سلول‌های T و B در این است که گیرنده‌های سلول‌های T بر روی سطح سلول باقی می‌مانند، در حالی که سلول‌های B می‌توانند گیرنده‌ها را به عنوان آنتی بادی انتشار دهند. علاوه بر این، آنتی بادی‌های سلول B می‌تواند هر نوع مولکول آلی را شناسایی کند.
هنگامی‌که گیرنده‌های سلول T توسط یک آنتی ژن خاص شناسایی شد، آن‌ها به منظور ایجاد کلون‌هایی از سلول T که به صورت اختصاصی جهت مقابله با آنتی ژن‌های خاص برنامه ریزی شده‌اند، تکثیر می‌یابند.
کمپلکس سازگار بافتی یک نشانگر خاص بوده که به سیستم ایمنی جهت شناسایی مهاجمان از سلول‌های بدن کمک می‌کند. به طور خلاصه، مراحل پاسخ سلولی به شرح زیر می‌باشد:
سلول‌هایی که آنتی ژن‌های موجود را به سلول‌های T متصل می‌سازند.
سایتوکین‌ها یا اینترلوکین‌هایی که فعال سازی سلول‌های T را تحریک می‌کنند.
در صورتی‌که کمپلکس سازگار بافتی و آنتی ژن‌های درون زیز بر روی غشای پلاسما مشاهده شوند، سلول‌های T تکثیر یافته و تولید سلول‌های T سیتوتوکسیک می‌کنند. سلول‌های T سیتوتوکسیک سلول‌های مخربی بوده که آنتی ژن‌ها را شناسایی می‌کنند.
به طور خلاصه، مراحل پاسخ سیستم ایمنی به واسطه‌ی آنتی بادی‌ها شامل موارد زیر می‌باشد:
آنتی ژن‌ها به سلول‌های B متصل می‌گردند.
سلول‌های T کمکی یا اینترلوکین‌ها سلول‌های B را فعال می‌کنند. در اکثر موارد، هر دوی آنتی ژن‌ها و تحریک کننده‌های کمکی به منظور فعال سازی سلول‌های B و القاء تکثیر سلول‌های B مورد نیاز می‌باشند.
سلول‌های B تکثیر می‌یابند، از این‌رو سلول‌های اثر گذاری را تولید می‌کنند. این سلول‌ها توسط انتشار آنتی بادی‌ها ایجاد شده که سپس به آنتی ژن‌ها متصل می‌گردند.
سلول‌های B سلول‌های خاطره را تولید کرده که به فعال سازی سیستم ایمنی در صورتی‌که همان پاتوژن در آینده به بدن حمله کند، کمک می‌کنند. بنابراین، پاسخ ایمنی شامل ارائه‌ی آنتی ژن، اتصال آنتی ژن، تحریک کننده‌ی کمکی و تخریب عامل ایجاد کننده‌ی بیماری می‌باشد. در مورد ایمنی هومورال، آنتی ژن‌ها پاسخ‌های فوری را در مقابل آنتی ژن‌ها القاء می‌کنند که این امر به نوبه‌ی خود باعث ایجاد واکنش‌های فوق حساسیت می‌گردد. پاسخ سلولی آهسته تر اما قوی‌تر می‌باشد. علاوه بر این، پاسخ‌های سلولی در صورتی‌که پاتوژن‌ها قادر به ورود به سلول باشند، ضروری می‌باشد.